KUR İSTİKRARI NASIL SAĞLANIR ?

Gelişmiş ülkelerde KUR İSTİKRARI, piyasaya döviz satarak ya da döviz satın alarak sağlanıyor. Kısaca döviz arz ve talebine müdahale ile kura istikrar kazandırılıyor.

Ders kitaplarında öğretilen bu kural, bizim ekonomimizde etkin olarak işlemiyor.  Nitekim, yıl başından 30 Mart 2024 tarihine kadar, Merkez Bankası piyasaya 26 milyar dolar sattı.  Dolar kurunun 34 liraya çıkmasını önleyemedi.

31 Marttan sonra iş tersine döndü. Tersine dönüşün gerisinde seçim sonuçları var. 

AKP belediye seçimlerini kaybetti. Toplam oy oranı, beklenenin altına düştü. Her ne kadar başkanlık sistemi uygulanıyor  ise  de, halk iradesi mühim. Halk iradesini temsil edemeyenler, keyfi karar alamazlar. Aldıkları taktirde, demokratik sistem erken seçime zorlar ve sonuç  siyasi iktidar için hüsrandır.

Toplumsal akıl, bundan sonra ekonomi bilimine uygun hareket edileceğine kanaat getirdi. Ekonomik aktörler, daha önceden dışarı aktardıkları ya da döviz olarak ülkede tuttukları paraları piyasaya sürdüler.  Döviz piyasasında dolar arzı, talebi aştı. Dengeyi yeniden kurmak için, merkez bankasının dolar satın alması gerekti. 

Bir nisan 2024 tarihinden beri merkez bankası dolar satın alıyor. Satın alınan miktar 42 milyar doları aştı.

Bu sonuç bize şunu gösteriyor.  Ekonomide güven sağlandığı zaman, vatandaş elindeki ya da yurt dışında tuttuğu dövizleri getiriyor satıyor. Korktuğu zaman ise tam tesini yapıyor. Döviz alıyor saklıyor. Parası çok olanlar, parasını dışarı götürüyor.

Sermaye giriş ve çıkışının serbest olduğu DIŞA AÇIK bir ekonomide en önemli faktör faizdir. Faiz nerede yüksek ise para oraya akar. Nas deyip, faizi negatifte tutarsanız, para sizi terk eder. Pozitif faize gider. Bu gidişi, dolar satarak durdurmak mümkün değildir.

Dolar satarak döviz kurunu durdurmak için dolar bulmak lazım. Bu zaruret, siyasi otoriteleri de güç duruma bıraktı. Dolar bulmak için kapı kapı dolaşıldı. Şimdi tam tersi oluyor. Dolar sahipleri ülkeye geliyor ve dolar satıyor. Borç alıp dolar satan Türkiye, kendi parası ile piyasadan dolar satın  alıyor. 

Demek ki herşeyden önce ekonomik akıl. Ekonomik akıl ile hareket edildiği zaman, Swapcılar avcunu yalıyor. Dünya bankası ve IMF borazancıları hüsranları yaşıyor. 

Şinasi KARA