Tarım arazileri arasındaki doğal çitler niçin çok önemli?

Geçtiğimiz günlerde Güneydoğu Bölgemizde ocaklara ateş düştü.
Diyarbakır'ın Çınar ile Mardin'in Mazıdağı ilçeleri arasındaki alanda çıkan anız yangınında 15 kişi hayatını kaybetti. Yangınlardan 78 kişi etkilenirken alevlerin arasında kalan çok sayıda büyük ve küçükbaş da öldü.

Meydana gelen bu büyük ve korkunç anız yangınının birçok nedenini sıralıyabiliriz. Bunların arasında en önemli neden hiç kuşkusuz tarım arazilerini bölen doğal çitlerin olmaması. Bu doğal yeşil çitler  anız yangının kontrolsüz bir şekilde yayılmasının önünde bariyer görevi görür.

Uzun yıllardan bu yana tarım alanlarında yakılan anız yangınları  kuşlar başta olmak üzere tüm yaban hayatını olumsuz yönde etkilemiştir. Anız yangınları büyük orman yangınlarına sebep olurken diğer yandan da hem mülkiyetler arasında bulunan doğal çitleri yok etmiş hem de tarla orman sınırındaki çalı vejetasyonuna büyük zarar vermiştir.

Hem şehir içinde park ve bahçelerde bulunan çalılar hem de tarım alanlarında bulunan çalılar tüm yıl boyunca yaşamla doludur ve daha soğuk aylarda yaban hayatı için değerli bir cankurtaran simidi görevi görür. İyi yönetilen bir çit, pek çok tür için hayati bir koridor görevi görür. Çit, güvenli bir kış uykusu alanının yanı sıra, onlara diyetlerinde bulunan birçok meyve, yemiş ve böcek sağlayacaktır.

Yapraklar döküldükçe, çeşitli çalılar uykuya dalar ve son meyve de alındıktan sonra, geç çiçek açan herdem yeşil sarmaşık gibi bitkiler, kuşları beslemek için sulu meyveler sunar. Çalılık içinde bulunan kalın sarmaşık örtüsü ayrıca kış uykusundaki yarasalar ve böcekler için güvenli bir barınak sağlar. Kirpiler genellikle yoğun çalılıkların dibine ve  düşen yapraklara sığınırlar. Uzun otlar ve yumuşak toprak, zemini en kötü hava koşullarından koruyarak tavşanlar ve tarla fareleri gibi küçük memelilerin kış aylarını geçirmek  için bir sığınak görevi görür. 

Çoğu yaban hayatı kış uykusuna yatıp baharın dalgalarını beklerken, beslenmek ve tünemek için çitlere güvenerek yerleşik kuşlarımızın yanı sıra tarla fareleri ve kızılkanatlar gibi kış ziyaretçileriyle canlı kalır. Çitler, küçük kuşlar için açık alanlarda, yırtıcı hayvanların meraklı gözlerinden uzakta koruyucu bir yol sağlar ve değerli enerji kullanmadan yiyecek için daha geniş bir yerde yem almalarına izin verir. Küçük baştankara ve ispinoz sürülerinin, kış boyunca çitlerin ince dalları boyunca ilerledikleri temas sesi sıklıkla duyulabilir. Tilkiler ve porsuklar da çitleri seyahat etmek için bir koridor olarak kullanırlar, çünkü bu yaban  hayvanlar da  geniş açık alanları geçmeyi sevmezler.

Aşırı yoğun tarım sadece habitatları tahrip etmekle kalmaz, aynı zamanda pestisitlere karşı özellikle hassas olan kelebeklerin tırtılları gibi gıdaları da yok eder. Oysa ekili alanlar kuş dünyasının popülasyonlarını koruyabilir. Kuşlar ve tarım birbirini dışlamak zorunda değildir. Ancak ekolojik yönelimli bir tarımın işletilmesinin ve tarla takımlarında ki çit yapılarının çok sayıda bulunmasının sağlanması özellikle çok önemlidir. İdeal çit, en iyi kuru ve yeşil dallardan oluşan yoğun bir çalılıktan oluşur. Çitin etrafı doğal yolla meydana gelmiş kır çiçeklerin yetiştiği bir alandır.

Türkiye’de zararlı böceklerle biyolojik mücadelede kuş türleri rahatlıkla kullanılabilir. Ancak tarımsal arazilerin ekiminde zorunlu bir görev olarak bu tür çitlerin oluşturulmasını zorunlu kılan  bir yasayı mutlaka uygulamaya koymak gerekiyor. İnsanlar,kuşlar ve tarım uyum içinde yaşayabilir. Kuşlar çok sayıda tarım zararlılarını yok edebilir ve doğanın hayati ekosisteminde vazgeçilmez bir şekilde yer alabilirler.

Bir çitin sağlayabileceği avantajlar açıktır. Binlerce yıla kadar yaban hayatı için bir yuva görevi gördüler. Çalı, çimen ağaç ve ağaççıklar yaşamının sağlam bir karışımı olarak, biyolojik çeşitliliği destekleyen önemli bir yaşam alanıdır. Çitler, tarihimizin ve kültürel mirasımızın bir parçasıdır ve çoğumuzun bahçelerinde, sokaklarımızda ve yerel parklarımızda bulunur. 

Yaban hayatımıza sağladıkları pek çok faydanın ötesinde, bir dizi başka nedenden dolayı önemlidir. Çitlerde bulunan çeşitli bitki yaşamı, karbonun bitki örtüsü içinde depolanması ve kirleticilerin havaya yayılması yoluyla iklim değişikliğiyle mücadeleye yardımcı olabilir. Ayrıca fiziksel bir bariyer görevi görerek akarsuları kirletici gübrelere ve tortuya karşı koruyacaklardır. Çitler, tarım alanlarından suyun akmasını önleyerek, toprağın kuruma olasılığının azalmasına ve hatta taşkınların azaltılmasına yardımcı olur.

Doğal çitlerde bulunan ağaç ,ağaççık ve çalılar  fauna için önemli bir habitattır. Sıcak iklimlerde, hayvanlar daha serin ve gölgeli bir ortamda otlarken daha az streslidir ve daha hızlı kilo alırlar. Çok soğuk bölgelerde ise  doğum yapan hayvanların yavrularını hipodermiye karşı önemli bir koruyucu görev de üstlenir.Ağaçların veya çalıların yaprakları aynı zamanda otçul hayvanlar için yem ihtiyacını karşılar.

Rüzgar kırıcılar olarak da görev yapan canlı çitler , mahsullerin üzerindeki ve etrafındaki rüzgar hızını azaltır. Bu durum nemi koruyarak  mahsulün kurumasını azaltır .Aynı zamanda  mahsulün kuvvetli  rüzgarlar ile  devrilmesini önleyerek de  verim artışı sağlanır.

Çiftçi kardeş ; arazide yapay dikenli çitler yerine , daha doğal ve daha yabani bir çitle değiştirerek, doğanın tutunmasına ve gelişmesine izin vererek, bir çit habitatının faydalarını iyileştirmeye yardımcı olabiliriz.