Sürdürülebilir ormancılıktan ne anlıyoruz?

Ormancılık sadece çok çeşitli işlevi olan orman kaynaklarından, ulusal ekonomiye sürdürülebilir biçimde, çeşitli özellikte ürün ve hizmet üreten, bunları gerçekleştirme sürecinde kendine özgü disiplinlerden ve tekniklerden yararlanan, üretim sürecinde birbirinden farklı yönetim biçimlerini yapısında toplayan bir meslek disiplini değildir.

Benimde mensubu olduğum “Ormancılık” daha geniş bir tanımı ile ekosistemi yönetme ve işletme sanatıdır. Ormancılarda bu oyunda kendisine biçilen rolü oynayan sanatçılardır..

Ormancılığın temeli “sürdürülebilirlik ilkesine “ dayanmaktadır .Bu ilkeyi ilk defa kullanan meslek disiplini de ormancılıktır. Günümüzde “Sürdürülebilirlik” terimi modern, sorumlu, güvenen, uzak görüşlü, geleceğe yönelik bir kariyer kavramı yarattı.

Süreklilik prensibi, tarihsel gelişim süreci ile birlikte değerlendirildiğinde ormancılıkta sürekliliğin uzun yıllar boyunca sadece odun hâsılatı sürekliliği şeklinde ele alındığı anlaşılmaktadır. Yani başlangıçta orman işletmeciliğinde süreklilikten gelecekteki odun gereksinimini de sürekli olarak karşılama anlaşılmıştır. 

Ancak, kavram zaman içersinde toplumun değişen gereksinimlerine uyum sağlamış; ormanın ekolojik, ekonomik ve sosyo-ekonomik işlevleri de dikkate alınmaya başlanmıştır. Yani süreklilik kavramı, başlangıçtaki duruma göre daha geniş bir yelpazede orman ekosisteminin stabilitesini kapsayacak şekilde genişlemiştir.

Sürdürülebilir orman yönetimi, ormanların sürdürülebilir kalkınma ilkelerine göre yönetilmesidir. Sürdürülebilir orman yönetimi, ekolojik, ekonomik ve sosyo-kültürel olmak üzere üç temel ayak arasındaki dengeyi korumak zorundadır. Bugün sürdürülebilir ormancılığın eylem ilkesi, sadece odun miktarından daha fazlasını sağlamalıdır. Ormanların iklim değişikliğinin etkilerine en iyi şekilde hazırlanması önemlidir. Çünkü yalnızca iklime dayanıklı ormanlar havayı ve suyu temizleyebilir, toprağı buharlaşma ve erozyondan koruyabilir ve değerli karbon deposunu koruyabilir.

O yüzden "Sürdürülebilirlik" devlet ormanları ve ormancılık için içi boş bir kavram değildir. Ormancılık görevlerine de aktarılan bu terim, ormanlarımızı özenle kullanmak anlamına gelir. Günümüzde “Sürdürülebilir Orman Yönetimi” ormanların ve orman alanlarının yerel, ulusal ve küresel düzeylerde, biyolojik çeşitliliğini, prodüktivitesini, kendini yenileme (gençleşme) kabiliyetini ve yaşama enerjisini, ekolojik, ekonomik ve sosyal fonksiyonlarını yerine getirebilme potansiyelini şimdi ve gelecekte koruyacak ve diğer ekosistemlere zarar vermeyecek bir şekilde düzenleme ve yararlanma biçimi olarak tanımlanmaktadır. 

Orman ekosisteminin çeşitli işlevleri vardır. Orman,  hayvanlar ve bitkiler için bir yaşam alanı olup biyoçeşitlilik kapsamında  biyotop ve türlerin korunmasını sağlar, iklimi soğutur ve su dengemizi düzenler. Bu koruyucu işlevlere daha fazla önem verilmesine acilen ihtiyaç vardır. 

Ormancılıktaki en büyük zorluk, toplumun çeşitli çıkarlarını sınırlı bir orman alanında birleştirmektir. Bu zorlukların başında orman ekosisteminin sağlığını ve canlılığını korumak, ormandaki biyolojik çeşitliliğin korunması ve geliştirilmesi, orman kaynaklarının iyileştirilmesi ve küresel CO2 döngülerine katkılarının güvence altına alınması, ormanların yönetiminde, özellikle toprak ve su alanında koruyucu işlevlerin ön plana çıkarılması, orman üretkenliğini sürdürmek (örneğin, yalnızca bir ağacın doğal yaşam döngüsünde büyüyebileceği kadar çok ağaç kesmek),Ormanın diğer sosyo-ekonomik işlevlerinin korunması gelmektedir. 

Ormanlarımız için değişen hedefler; İklim adaptasyonu (doğal yenilenme, orman dönüşümü, ormanın soğutma işlevi, su tutma, kaynakların ikmali) ve kamu refahı işlevleri (doğa koruma, su koruma, toprak koruma, rekreasyon işlevi odun ve kar yöneliminden önce gelmelidir. Günümüz ve gelecekteki toplumun istek ve eğilimlerine uygun olmalıdır. Bunun için orta ve uzun vadeli stratejiler gerekiyor. 

Ormanı ve doğayı koruma yasalarını ele alan ormancılık faaliyetleri için yasal gereklilikler olmasına rağmen, bu, ormanların sürdürülebilir bir şekilde yönetildiği anlamına da gelmez. Ormancılık yönetimi öncelikle  iklim korumasına ve biyolojik çeşitliliğe yönelik olmalıdır. Ormanın koruyucu ve rekreasyonel işlevleri daima ön plana çıkartılmalıdır. Yukarıdaki açıklamalardan anlaşılacağı üzere gelecekte orman yönetimi için hedefler yeniden düzenlenmeli ve orman kanununda, kamu yararına yönelik hizmetler bu nedenle yeniden tanımlanmalıdır.

Çok yakın bir gelecekte tüm dünyada sürdürülebilir orman yönetimlerinin amaçlarının iklim koruma ve biyolojik çeşitlilik hizmetlerine yönelik olacağına ve artık ağaç kesimine ve bundan finansal getiri sağlamaya yönelik olmayacağı düşüncesi ön planda olacaktır. Ormanlarımızda parasal hedefler yerine ortak kamu yararlarının yerine getirilmesine öncelik verilmelidir. Ormanlarımız küresel iklim değişikliği ile mücadele başta olmak çeşitli ekolojik görevleri, odun fiyatı ne olursa olsun mutlaka devlet bütçesinden finanse edilmelidir.