Ormancılık faaliyetlerinin ekosistem üzerindeki etkileri

Orman kullanımının orman ortamı üzerindeki etkisinin azaltılması, sürdürülebilir orman yönetimindeki iyileştirmenin bir parçasıdır. . Sürdürülebilir orman yönetimi  orman çalışmalarının  ekolojik yönlerini içerir ve orman kaynaklarının sürdürülebilir kullanımı için yeni yöntem ve teknolojiler geliştirmeyi ve çevre üzerindeki olumsuz etkileri en aza indirmeyi amaçlar. 

Orman hasadına odaklanırken, yüksek üretkenliği (ekonomik yönler), çevre üzerinde düşük olumsuz etkiyi (çevresel yönler) ve orman işletmecileri için güvenli çalışma koşullarını (ergonomik ve sosyal yönler) dikkate almak önemlidir.

 Ormanlardan kerestenin kesilmesi ve çıkarılması çevre üzerinde kaçınılmaz bir etkiye sahiptir. Bu etki ya toprak bozulması, ya rejenerasyona olumsuz etki ya da meşcere hasarı şeklinde ortaya çıkar. 

Bu konuyu irdelememizin amacı ormancılık faaliyetlerin orman toprağını, rejenerasyonu ve kalan meşcereyi nasıl ve ne kadar etkilediğini belirlemektir.  

Bu amaçla hazırladığımız bugünkü yazımızda  toprak hasarı üzerinde duracağız. 

Odun hasadı, ağaçların kesilmesi ve ahşabın ormandan daha sonraki işleme veya kullanım yerine taşınmasını içerir. Hasat, sürütme ve nakliye makineleri, bu işlemlerin verimli ve etkin bir şekilde yapılmasını sağlar. Eskiden orman içinde tomruk sürütmeleri hayvan ve daha hafif traktörler ile yapılırken özellikle dikili olarak yapılan kesim ihalelerinden sonra   5-10 yıldır, ahşap hasadı için ağır ormancılık makineleri Türkiye ormanlarında giderek daha fazla kullanılmaktadır. 

Orman yolları, ara yollar, traktör yolları ve taşıma halat hatları ile ormanın gelişimi dikkate alınmadan odun toplama işleminin optimizasyonu mümkün değildir. Kereste hasadı orman işletmelerinde maliyetlerin büyük bir kısmına neden olmaktadır. 

Orman iş makineleri ile taşımada kullanılan kamyon ve traktörler doğal olarak depolanmış orman toprakları sıkıştırır. Önemli toprak fonksiyonlarını bozar, derin ve uzun süreli fiziksel toprak değişikliklerine yol açar. Sıkıştırılmış topraklarda gözenek boşluklarının hacmi ve çapraz bağlanması azalır. Bu, toprak ömrü ve ağaç büyümesi için gerekli olan hava ve su naklini sınırlar. Sonuç olarak, toprak verimliliği azalır. 

Özellikle Türkiye’de  artan hasat makinesi ve nakliye aracı kullanımı toprak sıkışması üzerinde de etkiye sahiptir. Bunu akılda tutarak, orman sektörü için en önemli ekolojik konulardan biri, ormancılık operasyonlarından kaynaklanan zemin bozulmalarının en aza indirilmesidir Düzgün bir şekilde uygulanmadığı takdirde, büyük nakliyelere dayalı orman kesimleri, yüksek toprak sıkışmasına ve daha sonra, özellikle nakliye yolları ve sürütme  yolların da belirgin olan toprak erozyonu ve tekerlek izine yol açabilir. 

Hasar genişlemesi genellikle orman işletme yöntemine ve kullanılan makinelere, esas olarak ağırlıklarına, yüklerine ve geçiş sayılarına bağlıdır. Hava koşulları, lastik varyasyonları ve boyutu da tekerlek izi ve genel toprak erozyonunun sınırlandırılmasında önemlidir. 

Bu nedenle keresteyi mümkün olduğunca hasat ederken toprak sıkışmasından kaçınmak zorunludur. Bu bağlamda hasat sırasında toprak hasarını en aza indirmek için çeşitli teknik ve organizasyonel önlemler alıp, uygulamaya koymalıyız. Toprak zemini korumanın yolları var. Tüm zeminler basınca eşit derecede duyarlı değildir. Toprak nemi bu konuda önemli bir rol oynar. Topraktaki su içeriği ne kadar yüksek olursa, toprak parçacıkları arasındaki sürtünme kuvvetleri o kadar düşük olur ki, bu da yük taşıma kapasitesinin azalmasına neden olur.  

Ahşap için ana kesim mevsimi olan kış aylarında daha yağışlı toprak koşulları, mekanize hasat için daha az elverişli koşullar anlamına gelir. Ayrıca çok basit ama son derece etkili bir önlem de, lastiklerin içindeki lastik basıncını düşürmektir. Sıkıştırmayı azaltmak için kesinlikle kök çıkartma faaliyetinin yapılmaması, arazi üzerindeki çalışmaların yağışlı mevsimlerin dışında kuru mevsimlerde çalışılması çok önemlidir.  

Bununla birlikte, toprağı korumak için alınacak önlemlerin gerçekte elverişli koşullar altında toprak koruma önlemlerinin odun hasat maliyetini sadece% 1 oranında artırır. Ancak çok zor koşullarda bu oran % 10 veya daha fazlasına yükselir. Orman yöneticileri açısından bir sorun da, güçlü maliyet baskısı altında olması ve toprak koruma önlemlerinin maliyetlerinin, yetersiz piyasa gücü nedeniyle ahşap alıcılara aktarılamamasıdır.  

Orman toprağının besin maddelerinin sıkıştırılması ve yoksunluğundan korunması,su depolama kapasitesinin muhafaza edilmesi üretim ve diğer ekosistem hizmetlerinin temeli olarak önemli unsurlardır. Verimli ve etkili bir şekilde ekolojik olarak değerli odun hammaddelerin kesilmesi ve taşınmasının orman ekosistemine  karşı nazik bir şekilde gerçekleştirilmesi gerekir.