ATATÜRK KÜRŞAD VE 19 MAYIS
Necdet Topçuoğlu
Kürşad, Doğu Göktürk Devleti Kağanı Çuluk Kağan'ın küçük oğludur. Türkler, 629 senesinde Çinlilerle yaptıkları savaşta yenilince Doğu Göktürk Devleti yıkılmıştır. Başta Kara Kağan ve Kürşad olmak üzere binlerce Göktürk, Çinlilere esir düşerek Çin'in başkenti Siganfu'ya götürülmüşler ve orada kendilerine tahsis edilen bölgede yaşamaya mecbur edilmişlerdir. Türkleri asimile edebilmek amacıyla Göktürk soylularını hassa ordusunda subay olarak görevlendiren Çinlilerin bu taktiği bir işe yaramamış, Türkler bağımsızlıklarına kavuşup yeniden devlet kurmak amacıyla fırsat kollamaya başlamışlardır. Kürşad da Çin hükümdarının ordusunda subay durumundadır fakat kılıcını milletinin özgürlüğü için çekeceği günü beklemektedir.
Esaretin beşinci yılında Kara Kağan kahrından ölür. Onuncu yılında, yani 639 senesinde, Bozkurt soyunun en büyüğü konumundaki Kürşad durumun iyice kötüye gittiğini görerek 40 çerisi ile birlikte ihtilal yapmaya karar verir. Geceleri kılık değiştirerek Siganfu sokaklarında tek başına dolaşma alışkanlığı olan Çin hükümdarı Tay-tsung'u yakalayarak rehin almaya ve bu sayede Çin sarayına girerek orada bulunan Kürşad'ın ağabeyinin oğlu Urku Tigin'i kurtarıp, toplayabildikleri kadar Türk ile birlikte Ötüken'e giderek tekrar devlet kurmaya, Urku Tigin'i de kağan ilan etmeye karar verirler.
İhtilal için harekete geçtikleri gece sağanak halinde yağan yağmur yüzünden Çin hükümdarı sarayından dışarı çıkamamıştır. İhtilali ertelemenin sakıncalı olacağını düşünen Kürşad, 40 çerisiyle birlikte 19 Mayıs 639 tarihinde Çin sarayına yürür, amacı sarayı basarak hükümdarı esir almaktır. Bardaktan boşanırcasına yağan yağmurun altında yüce dileğe doğru yürüyen 41 Türk yiğidi sarayın kapısına vardıkları anda cenk başlar. Yüzlerce Çinli askeri öldürürler ancak binlercesi üzerlerine saldırmaya devam ederler. Göktürklerin bir kısmı sarayın içinde savaşırken şehit olur, sağ kalanlar ise Kürşad'ın önderliğinde saraydan çıkarak Vey ırmağına doğru ilerlerler, niyetleri ırmağı geçerek Ötüken'e ulaşmaktır.
Ama sağanak halinde yağan yağmur yüzünden yükselen sular köprüyü sürükleyip götürdüğü için karşıya geçemezler ve peşlerinden gelen Çin ordusu ile son kez cenke tutuşurlar. Binlerce Çinli askere karşı savaşan bir avuç Türk yiğidi peş peşe uçmağa varırlar. Sadece Kürşad sağ kalmıştır, tek başına Çin hükümdarlığına karşı savaşmaktadır. En sonunda O da şehit olur fakat elinde kılıcıyla atının üzerinde durmaktadır, öldüğü halde yere düşmemiştir. Kürşad ölmüş fakat yenilmemiştir.
Kürşad ve 40 çerisinin yaptıkları ihtilalden sonra korkuya kapılan Çinliler, Siganfu'daki bütün esir Göktürkleri mecburen serbest bırakırlar. Göktürkler 43 yıl boyunca dağınık bir şekilde yaşarlar, bazı Göktürk soyluları yeniden devlet kurma girişiminde bulunsalar da başarılı olamazlar. Fakat 682 senesinde Bozkurt başlı sancak tekrar kaldırılır ve Kutluk Şad (İlteriş Kağan) ile Bilge Tonyukuk İkinci Göktürk Devleti'ni kurarlar.
Türk tarihi hakkında derin bir bilgi birikimine sahip olan Mustafa Kemal Atatürk, tarihte yaşanmış olan ilk Türk bağımsızlık ihtilaline hayranlık duymaktadır. Geçmişi bilerek geleceği şekillendirmeye çalışan tutarlı bir yol izlemektedir. Anadolu Kurtuluş Hareketinin başlangıcının 19 Mayıs 1919 tarihi olması bir rastlantı değildir. Bu nedenle Kürşad, Atatürk ve 19 Mayıs arasında geçmişten geleceğe uzanan akıl ve bilgi köprüsü bulunmaktadır. Bilgiye dayanan Türk milliyetçiliği her zaman doğrultu tutarlığına sahip olmuştur. Bilgiye dayanmayanlar ise günümüzde olduğu gibi kuyruk siyaseti ile mutluymuş gibi görünmeye çalışmaktadırlar.
(19, Mayıs, 2024-Ordu)