MAYMUN ÇİÇEĞİ HASTALIĞI

Necdet Topçuoğlu yazdı: MAYMUN ÇİÇEĞİ HASTALIĞI

Necdet Topçuoğlu

Daha önce yazdığım makalelerde, dünyamız kirlendi, iklim ve ekoloji değişti, bundan sonra bakteri ve virüsler ile birlikte yaşamaya alışmalıyız demiştim. Geçen yıllarda bütün dünyayı tehdit eden Covid-19 virüsünden sonra, insanlık bu defa da ‘’maymun çiçeği virüsü’’ tarafından tehdit edilmektedir. Özellikle Afrika ülkelerinde hızla yayıldığı dikkate alınarak, Dünya Sağlık Örgütü tarafında acil durum ilan edilmiştir. Söz konusu virüs Türkiye de varmıdır, yokmudur derken, televizyon haberlerinde bazı hastahanelerde şüpeli hastaların karantina altına alındığı bildirilmiştir. Hastalığın en önemli ilacı bilgidir. Bu nedenle gerekli bilgileri ve koruyucu önlemlerin neler olduğunu paylaşırsak, korkmaya gerek yoktur. Yakalandıktan sonra iyileşmeyi beklemekten başka çare yoktur.

Maymun çiçeği virüsü, hayvandan insana geçen zoonoz bir hastalık etmenidir. Bu nedenle konu ile Veteriner Hekimlerimiz ilgilenmelidir. Bu virüs hayvanlardan insanlara geçen ve insanlar arasında da bulaşıcılığı olan bir virüstür. Solunum yoluyla değil, virüsü içeren vücut sıvılarıyla temas edilmesi yoluyla yayılmaktadır. Maymun çiçeği hastalığı belirtileri arasında ateş, titreme, şişmiş lenf bezleri, halsizlik, vücut ve kas ağrıları bulunmaktadır. Hastalığın en belirgin belirtisi ise ağrılı ve iltihabi kabarcıklardır. Ateşin görülmesini takip eden birkaç günün ardından genellikle yüzde başlayıp vücudun diğer bölgelerine yayılan kızarıklık ve döküntüler başlamaktadır. Kızarıklıklar özellikle yüz, avuç içi ve ayak tabanlarında görülmektedir. Maymun çiçeği vakalarının çoğu, zamanla kendi kendine iyileşse de, kızarıklık ve döküntülerin yok olması birkaç haftayı bulmaktadır. Hastalığın sebep olduğu ölüm oranı yüksek değildir.

Maymun çiçeği virüsünün, ilk defa 1958 yılında, araştırmalarda kullanılan maymunlarda çiçek benzeri hastalığa sebep olduğu gözlenmiştir. İnsanlarda görülen ilk vaka, 1970 yılında Kongo Cumhuriyeti'nde teşhis edilmiştir. Hastalık büyük ölçüde, Batı ve Orta Afrika ile sınırlı bölgesel bir hastalıktır. Afrika dışındaki insanlarda görülen maymun çiçeği vakaları, uluslararası seyahatler veya ithal edilen hayvanlarla bağlantılıdır. Hastalığın başlangıcından bitişine kadar geçen süreç, iki hafta ile dört hafta arasında değişmektedir. Özellikle ağız içinde ve cinsel organlarda görülen lezyonların çok rahatsız edici olduğu belirtilmektedir. Hastalık virüsü kanda bulunduğu için, cinsel temas yolu ile de insandan insana bulaşmaktadır. Hastalığın geçmiş olması, vücuttaki görüntülerden değil, kan tahlilinde virüs görülmemesinden anlaşılmaktadır. Maymun çiçeğini teşhis etmek için açık bir yaradan doku örneği alınır. Doku örneği PCR testi için laboratuvara gönderilmektedir. 

Maymun çiçeği hastalığına yakalanan birçok hasta, herhangi bir tedavi almaksızın kendi kendine iyileşmektedirler. Hasta üzerinde yapılan kontrollerde vücudun susuz kalmamasına dikkat edilmelidir. Maymun çiçeği virüsü için onaylanmış bir antiviral tedavi bulunmamaktadır. Diğer antiviral ilaçların, iyileşme sürecinde yardımcı olduğu gözlenmiştir. Bu virüse karşı koruma sağlamak için hekim tavsiyesi ile çiçek aşısından faydalanmak mümkündür. Hastalığın önlenmesi, enfekte hayvanlarla insan temasının azaltılmasına ve kişiden kişiye yayılmanın sınırlandırılmasına bağlıdır. 

Maymun çiçeği virüsünün yayılmasını önlemenin başlıca yolları şunlardır;
-Hasta veya ölmüş enfekte hayvanlarla temas etmemek.
-Virüs bulaşmış yatak örtüsü gibi materyalle temastan kaçınmak.
-Etli yiyecekleri iyi pişirmek.
-El hijyenine özen göstermek.
-Virüs bulaşmış olabilecek kişilerle temastan kaçınmak.
-Kondom ve dental dam gibi önlemler alarak seksi güvenli hale getirmek.
-Ağız ve burnu kapatan tıbbi maske kullanmak.
-Sık dokunulan yüzeyleri temizleyip dezenfekte etmek.
-Virüs bulaşmış veya hasta kişilere bakarken koruyucu ekipman kullanmak.
Halen yayılmakta olan salgına, şiddeti daha az olan Batı Afrika genetik alt grubu virüs neden olduğundan, ölümcül vakalar oldukça az görülmektedir. Ancak, virüs zatürre, beyinde veya gözlerde enfeksiyon gibi ölümcül olabilen başka komplikasyonlara yol açabilmektedir. Bu yüzden ateş, ağrı veya şişmiş lenf bezleri şikayetleriniz varsa ve kendinizi hasta hissediyorsanız, cildiniz üzerinde kızarıklık veya yaralar oluşmaya başlamışsa, ya da enfekte biriyle yakın temasta bulunmuşsanız, doktor kontrolü için bir sağlık kuruluşunu ziyaret etmeniz faydalı görülmektedir.

(22, Ağustos, 2024-Ankara)